De Rijksuniversiteit Groningen kent sinds een aantal jaren weer een faculteit in het Friese Leeuwarden. In de geest van deze tijd heet de locatie Campus Fryslân en de studie Global Responsibility and Leadership behoort tot de beste van Nederland. Wat maakt deze studie zo goed? We leggen die vraag voor aan student Max Eisenbart.
‘Ik trakteer op oranjekoek!’, reageerde Andrej Zwitter, decaan van de campus in Leeuwarden, opgetogen toen de Keuzegids Universiteiten de studie Global Responsibility and Leadership in november 2022 voor het tweede jaar op rij bestempelde tot beste universitaire studie van Nederland. ‘Ik ben zo ongelooflijk trots op mijn team. De studie is sinds het begin een topopleiding geweest, vorig jaar stonden we al op de eerste plaats, maar nu met afstand, dat is zo mooi!’ Max Eisenbart (2000) zit in het derde jaar en is enthousiast over de studie.
Wat zijn volgens jou de ingrediënten die deze studie tot winnaar hebben gemaakt?
‘Het sluit goed aan op de belangrijke thema’s van vandaag de dag: klimaatverandering, de energiecrisis, geo-politieke instabiliteit. Tegelijkertijd komen er ook veel lokale thema’s aan te pas, zoals bijvoorbeeld armoedeproblematiek of kansenongelijkheid in Leeuwarden. De multi- en transdisciplinaire benadering is de basis voor onze goede ranking, maar het belangrijkste blijft in mijn ogen ook de bemensing. Er is een geweldig team van docenten en onderwijsondersteunend personeel dat zich dag in dag uit met grote passie inzet. Maar je leert ook veel van de medeleerlingen door de kleinschaligheid, je zit met maximaal 25 studenten in een klas, en het op discussie gebaseerde onderwijs. De diversiteit in de groep, we hebben studenten met verschillende achtergronden van over de hele wereld en daarom verschillende perspectieven, leveren discussies en gesprekken op die misschien wel een van de belangrijkste punten van dit succes vormen. En ook de opbouw van een netwerk van betrokken organisaties en partijen die vooral in Fryslân, maar ook wereldwijd bezig zijn met deze thematiek, dragen bij aan het goede beoordelingsresultaat.’
Hoe ziet de studie er eigenlijk uit?
‘De rode draad door het curriculum van de bachelor zijn de Sustainable Development Goals van de VN. In het eerste jaar merk je dit doordat je een basis krijgt in verschillende vakgebieden die met duurzaamheid en de SDG’s te maken hebben, zoals politicologie, economie, klimaatwetenschappen, psychologie, globale gezondheidssystemen en datawetenschappen. Maar ook in het tweede en derde jaar word je vaak gevraagd te reflecteren op hoe de projecten of vraagstukken waar je aan werkt met de SDG’s samenhangen.
Max Eisenbart tijdens de opening van het academisch jaar (links) en met medestudenten van de studie Global Responsibility and Leadership.
In het tweede en derde jaar krijg je als student bovendien de keuze om zelf focus aan te brengen. Zo kun je aan het einde van je eerste jaar kiezen voor een van de drie majors: Responsible Governance, Responsible Planet of Responsible Humanities. En ook binnen die majors staan niet al je vakken vast en heb je veel keuzevrijheid, zoals de invulling met een ‘vrije’-majordeel met verdieping van de gekozen major, of juist met verbreding. Behalve in het curriculum, komt die vrijheid ook terug in het onderwijs zelf, in bijvoorbeeld je projectkeuze of de onderwerpen voor een termpaper.
Een ander mooi voorbeeld is het vak LivingLab: tijdens je tweede jaar ga je een half jaar met twee medestudenten zelfstandig onderzoek doen naar een maatschappelijk vraagstuk waar een lokale partner tegenaan loopt. Dat je al zo snel zelfstandig wetenschappelijk onderzoek kunt doen en daarbij de toepassing in de praktijk mee moet nemen, vind ik een mooi voorbeeld van zowel de vrijheid, als ook de verantwoordelijkheid die je binnen deze studie krijgt.’
Wat is voor jou de waarde van je huidige opleiding?
‘De verschuiving van het aanleren van kennis naar het bijbrengen van tools en skills om met complexe kennis om te gaan. De problemen van onze tijd zijn niet meer mono-disciplinair op te lossen en we hebben mensen nodig die verschillende facetten en aspecten van deze problemen kunnen zien en aanpakken. Door de multi- en transdisciplinaire aanpak van deze studie kom je dit voortdurend tegen.’
Max is naast zijn studie ook actief in de duurzame onderwijsorganisatie SPARK the movement. Wat stimuleert jou om je in te zetten voor duurzaam onderwijs?
‘Misschien een inkopper, maar het onderwijs is waar het begint. Zelfs als we in de politiek en de economie nu volledig inzetten op een duurzame koers, is de transitie geen sprint maar een marathon waarvan we het einde niet kennen.
Tegelijkertijd moeten wij nu de mensen opleiden die deze onbekende toekomst gaan vormgeven, terwijl de wereld intussen zo complex is geworden dat ons traditionale onderwijs er niet meer bij aansluit. Als we dat niet veranderen, heeft het ook geen zin de hele samenleving richting duurzaamheid te sturen.’
Wat moet er volgens jou veranderen aan het huidige voortgezet onderwijs en waarom?
‘Op korte termijn zorgen dat geen enkele scholier meer een diploma krijgt zonder dat hij ooit van de SDG’s of de achtergronden van de klimaatcrises heeft gehoord. De SDG’s horen in de eindtermen van elk vak te staan en onderwerpen als de klimaat- of biodiversiteitscrises horen niet één les, maar op zijn minst een heel hoofdstuk te zijn binnen biologie of aardrijkskunde. Op de lange termijn moeten wij ons afvragen of het constante toetsen, de niveauverdeling op 12-jarige leeftijd of het moeten kiezen van een vakrichting op 14- of 15-jarige leeftijd nog wel de uitkomsten geeft die wij voor de toekomst nodig hebben. Ik zou graag willen dat de focus weer komt te liggen op het leren zelf in plaats van het constante instampen van een setje feiten om door een hoepeltje te kunnen springen.’
Wat adviseer je docenten als ze hun lessen en hun vak in de praktijk duurzamer willen maken?
‘Ik denk dat duurzaamheid vaak draait om bewustwording. Van je eigen handelen, van hoe bepaalde systemen in elkaar zitten en van de aspecten hierin waarop je invloed kunt uitoefenen. Omdat deze bewustwording niet gemakkelijk is aan te leren of te toetsen, moet je zorgen dat leerlingen ruimte krijgen voor deze bewustwording. Laat ze zelf met de thematiek aan de slag gaan en er open met elkaar over discussiëren.’
Waarom zou je vwo-leerlingen adviseren jouw opleiding in Leeuwarden te volgen?
‘Onze decaan Zwitter wilde altijd iets studeren waarmee je positieve impact hebt op deze wereld, maar omdat die studie niet echt bestond, heeft hij er met het team zelf maar eentje ontworpen. Dat is Global Responsibility and Leadership geworden. Ongeacht wat je later precies wilt doen, hier krijg je de basis, de mindset en de vaardigheden om precies dat te doen: een bijdrage leveren aan een betere wereld!’
Tekst: Henk Tameling | Foto’s: uit eigen collectie en Hoge Noorden/Jaap Schaaf
Meer inspiratie:
Duurzame duizendpoot in Groningen
Actie: de staat van het duurzaam onderwijs
