Wat zijn de aandachtspunten bij het ontwikkelen van duurzaamheidseducatie? Een blik achter de schermen bij NADO, Teachers for Climate en Stichting Technotrend waar elf masterclasses gemaakt worden om docenten met ingang van 2024 legio green competences aan te reiken. Van, voor én door docenten.
Een groep van 20 docenten en trainers ontwikkelt gezamenlijk de masterclasses Duurzaam Onderwijs.
Na maanden van voorbereiding was het 27 september zover: 20 docenten en trainers uit heel Nederland kwamen in Utrecht offline én online bij elkaar om samen een impuls te geven aan duurzaam onderwijs. Het opgestelde raamwerk voor de reeks masterclasses over duurzaam onderwijs in het vo en mbo krijgt concretere invulling door de mensen uit het veld. In de elf verschillende masterclasses kunnen docenten en schoolleiders zich verdiepen in een variëteit aan onderwerpen op verschillende niveaus.
Behoeftes van docenten
Allereerst nam Mark Boode de aanwezigen mee in de waaromvraag van het concept van masterclasses over duurzaam onderwijs. Uit een intern onderzoek van Coöperatie Leren voor Morgen weten we waar docenten op het gebied van duurzaam onderwijs behoefte aan hebben. Hoog op het verlanglijstje staan: wetenschappelijke achtergrondinformatie over klimaatverandering, makkelijk beschikbare actuele kennis over duurzame ontwikkeling op eigen vakgebied, voorbeeldlessen, lesideeën, best practices, inspiratie en in de les ruimte durven geven aan emoties.
Gevoelens van leerlingen
Ook wees Boode op de leerlingen: één op de vijf jongeren (16 tot 30 jaar) heeft regelmatig of vaak stressklachten, die voortvloeien uit zorgen over de klimaatcrisis. Vooral jeugd onder de 24 jaar met een hoger opleidingsniveau piekert veel over het klimaat en ervaart somberte, woede en machteloosheid, blijkt uit een peiling van Ipsos in opdracht van de jongerentak van Milieudefensie.
Mark Boode licht de aspecten toe die invloed hebben op hoe je leerlingen voorbereid op hun toekomst.
Op basis van de behoeften van docenten en leerlingen zijn de masterclasses opgezet om docenten en schoolleiders kennis en vaardigheden op te laten doen om de leerlingen een handelingsperspectief te bieden. Mark benadrukte dat een positieve benadering en concrete handvatten helpen om op lokaal niveau je eigen wereld te verduurzamen. Omarm initiatieven bij de school in de buurt, sluit aan bij bijvoorbeeld circulaire projecten als kledingruil of voedselbossen die opgezet worden, en gebruik dit in de les.
Wat maakt een training goed?
Wieneke Maris ging in op de uitdagende vraag ‘Wat is er nodig voor een duurzame samenleving?’ Zelf laat zij zich daarbij leiden door inzichten over planetair burgerschap zoals Teachers for Climate die hebben uitgewerkt. Vooral de betekenisvolle verbinding tussen de lesstof, de leeromgeving en de wereld buiten de school zijn voorwaarden voor een succesvol leerproces. Ze prikkelde de aanwezigen met de persoonlijke vraag: aan welke cursus of training heb je goede herinneringen? En: wat maakt een training goed? Vanuit dat vertrekpunt zette ze de groep op het juist spoor om de masterclasses toegepast te gaan maken.
Volgens Henk Tameling zijn de masterclasses bij uitstek geschikt voor schoolbesturen met meerdere scholen die een eigen, interne academie hebben voor deskundigheidsbevordering of professionalisering. Hij gaf puntsgewijs aan wat kenmerkend is voor deze nieuwe masterclasses:
- Elke masterclass bestaat uit een theoriedeel, het eigen maken van werkvormen uit de pedagogiek van duurzaam onderwijs en het uitwisselen van ervaringen.
- De inhoud van de masterclasses is gebouwd op drie pijlers: kennisactualisatie, houding en vaardigheden. Bij de vaardigheden gaat het om pedagogische en didactische competenties. Vernieuwend is de aandacht voor green competences, duurzaamheidscompetenties zoals systeemdenken en toekomstgeletterdheid.
- De masterclasses zijn gebaseerd op wetenschappelijke inzichten zoals het concept van de Whole School Approach (WSA) van Wageningen Universiteit en Transformation through Imagination van Universiteit Utrecht.
De bijeenkomst in Utrecht maakte in elk geval duidelijk dat zeker twintig ervaren docenten en trainers vanaf begin 2024 enthousiast hun kennis en vaardigheden willen delen met docenten en schoolleiders die op hun eigen school (verder) aan de slag willen met toekomstgericht onderwijs.
Wie is wie?
Mark Boode (naast oprichter van Teachers for Climate, schrijver en theatermaker, ook oud-docent drama) is als zzp’er verbonden aan Stichting Technotrend.
Elsbeth van der Meché (oud-docent economie) organiseert docententraining en is verbonden aan Teachers for Climate.
Wieneke Maris is aardrijkskundedocent en trainer, en verbonden aan zowel Teachers for Climate als NADO.
Henk Tameling (oud-docent Nederlands en voormalig rector) is oprichter van NADO en heeft diverse trainingen ontwikkeld en gegeven. Hij is de projecteider van de masterclasses van Stichting Technotrend, Teachers for Climate en NADO.
De masterclasses worden ontwikkeld met steun van landelijke organisaties als Day for Change en Stichting Biomimicry.
Meer inspiratie:
Duurzaamheidseducatie onderzocht
Hungary: The real school is making it real
