Oud-LAKS voorzitter Pieter Lossie (20) maakte naam als begenadigd spreker bij klimaat- en studentenacties. Zelfs Kamerleden en bewindslieden beluisterden zijn heldere visie op onderwijs en onze wereld. In dialoog weet hij bruggen te slaan tussen beleidsmakers en jongeren die opkomen voor een betere wereld en ander onderwijs.
Pieter begin 2020 tijdens de provinciale finale van de debatwedstrijd Op Weg Naar Het Lagerhuis in het Utrechtse Provinciehuis.
‘Ik ben altijd al een enorme gamma geweest, dus alle debatactiviteiten, bezoeken aan Den Haag en politieke simulatiespellen die mijn school organiseerde, heb ik als ontzettend leuk en waardevol ervaren. Overigens juist ook de dingen die mijn school niet organiseerde, de ruimte die ik kreeg om klimaatprotesten op te zetten, naar filmfestivals te gaan en een jaar lang het voorzitterschap van de LAKS (Landelijk Aktie Komitee Scholieren) te dragen, zijn essentieel geweest voor mijn ontwikkeling.’
‘In mijn middelbare schooltijd heb ik heel duidelijk meegekregen dat burgerschap iets is dat pas volwaardig vorm krijgt als je er actief in bent. Dat de toekomst nog niet bestaat en een andere richting kan krijgen, vandaag al, door de acties van ieder individu. Dat je voor alles zult vallen als je nergens voor staat. Dat heeft mij het vertrouwen gegeven dat de keuze voor mijn idealen ertoe doet en urgent is. Zonder die les zou ik ongetwijfeld niet de maatschappelijke impact hebben gemaakt die ik nu maak.’
Leerlingen en hun invloed
‘Ik werk inmiddels twee jaar als beleidsadviseur bij de VO-raad. Vanuit deze plek werk ik met veel bevlogen mensen om het voortgezet onderwijs over de gehele breedte zo betekenisvol en kansrijk mogelijk te maken voor alle leerlingen. Ik ben van mening dat onze roep om waardering en aandacht voor alle drie de hoofddoelen van het onderwijs zoals Biesta ze schetst (naast kennisoverdracht zijn kwalificatie, socialisatie en subjectificatie van belang voor de ontwikkeling van leerlingen en dat ze zich leren verhouden tot de samenleving – HT), bijdraagt aan onderwijs dat leerlingen zo veel mogelijk toerust voor hun deelname aan de samenleving. Dus dat er niet alleen aandacht is voor kwalificatie voor een later beroep, maar ook voor hoe je je verhoudt tot jezelf en tot anderen, en tot deze wereld vol met grote uitdagingen.’
‘Als leerlingen weten wat ze goed kunnen, wat ze graag willen en hoe ze met anderen impact kunnen maken op de uitdagingen waar ze zich bewust van zijn, dan weet ik zeker dat dat op den duur een veel duurzamere maatschappij oplevert in de breedste zin van het woord. Om dit te bereiken moet er op scholen vooral ruimte worden ingebouwd om leerlingen de kans te geven invloed uit te oefenen op hun eigen curriculum en schoolloopbaan. Leerlingenparticipatie en -inspraak is dus zeker een thema dat ik binnen mijn werkzaamheden voor de VO-raad promoot.’
Inspiratie voor Pieter
‘Marjan Minnesma is voor mij de ultieme constructieve activist. Zij komt met plannen en oplossingen zonder haar idealen los te laten. Ze normeert en trekt grenzen waar nodig, maar alleen omdat ze ervan overtuigd is dat iedereen er beter van wordt als we bouwen vanuit wat moet en we dat helder hebben. De ruimte tussen een ruggengraatloze polderaar en een verbeten activist vind ik vrij beperkt, maar ik vind dat Marjan daar prachtig invulling aangeeft. Ik denk dat mijn eigen kwaliteiten ook optimaal tot uiting zouden komen in die beperkte ruimte en daarom inspireert zij mij.’
Ander onderwijs
‘Elke verandering in het onderwijs, groot of klein, nu of later, begint bij een helder antwoord op de vraag “waartoe?” Waartoe is ons onderwijs? Als we dat zo duidelijk mogelijk en met zo veel mogelijk betrokken mensen – en vergeet de leerlingen niet! – weten te formuleren, kunnen we van daaruit bouwen aan de nodige renovatie: repareren van wat zou moeten maar niet kan door praktische redenen zoals het lerarentekort, en innoveren van wat op basis van het waartoe-antwoord zou moeten maar er nog niet is.’
Pieter en duurzaamheid
‘Met ecologisch bewustzijn, empathie en creativiteit maken we onze wereld mooier, duurzamer en rechtvaardiger. Daar ben ik van overtuigd geraakt door mijn onderwijs, levenservaringen en karakter. Daarom ben ik al een tijdje bezig die elementen een belangrijke rol in onze maatschappij te laten spelen. Maar een duurzame wereld is niet morgen geregeld en ook niet over tien jaar.’
‘Ik ben er trots op dat zo veel mensen in de samenleving initiatief nemen om te laten zien hoe een duurzame wereld op hun terrein mogelijk is, zelfs vaker ondanks dan dankzij de politieke en economische systemen. Zelf lees ik veel boeken over de maatschappij en die kennis deel ik met de mensen om mij heen. Door gesprekken met mijn naasten over de verantwoordelijkheid van ieder individu en het collectief als geheel om bij te dragen aan een duurzamere wereld, weet ik dat het mij ook op lokale schaal lukt om de wereld een klein beetje duurzamer te maken.’
Duurzaam onderwijs
‘Duurzaamheid gaat erover dat we het leven, de natuur en de toekomst op deze aardbol niet uitputten door de activiteiten die we ondernemen. Dat is geen keuze, dat is een plicht, een verantwoordelijkheid die gaat over leven of dood. De volwassenen van de toekomst moeten mijns inziens van jongs af aan de kans krijgen in ons onderwijs te leren en te ervaren dat duurzaamheid een voorwaarde is voor de levensvatbaarheid van iedere activiteit, van hun eigen bestaan en dat van andere levensvormen.’
‘Duurzaam onderwijs draagt potentieel bij aan dat er in de toekomst generaties volwassenen zullen zijn die dusdanig geëquipeerd zijn met duurzame kennis en vaardigheden, dat ze die duurzame wereld op lange termijn werkelijk mogelijk gaan maken. Als we vroeg beginnen met het verweven van duurzaamheid in het gehele onderwijs, zullen leerlingen de kans krijgen het duurzaamheidsprincipe in de loop der tijd persoonlijk te laden en breed toe te passen in het leven dat nog grotendeels voor hen ligt. Dit essentiële aanbod is daarom iets dat ik iedere leerling gun, niet alleen zij die een keuzevak duurzaamheid kiezen.’
‘Verandering begint nooit bij de politiek zelf. Het zijn vaak de betrokken en idealistische mensen die met ideeën, visies en acties verandering afdwingen. Sommigen doen dat middels dreiging en normering, zoals Milieudefensie die Shell voor de rechter trekt, anderen door de kracht van verleiding. Volgens mij is NADO als geen ander in staat om verleiding te gebruiken om verandering in gang te zetten.’
NADO heeft daar zeer belangrijke kwaliteiten voor: van advisering tot inspiratie en van training tot facilitering. Met alle betrokken mensen bij NADO die de verandering echt uitstralen en die intrinsiek gemotiveerd zijn om tot duurzaam onderwijs te komen, is de kracht van NADO nu al bewezen en het potentieel alleen maar groter bij een vraag naar duurzaam onderwijs waarvan ik voorzie dat deze alleen nog maar groter gaat worden.’
De rol van docenten
‘Didactisch gezien kunnen lessen met daarin een rol voor duurzaamheid nog zo goed zijn vormgegeven, als het pedagogisch klimaat te wensen overlaat, ben je alsnog ver van huis in de waarde die je wilt creëren. Bied als docent daarom de veilige omgeving, aandacht en ruimte voor leerlingen om bijvoorbeeld persoonlijke vragen over duurzaamheid in te brengen en geef leerlingen erkenning en ondersteuning in de onzekerheid die veel van hen ervaren over de ecologische crisis.’
‘Wanneer er niet meer is dan de lesstof, bestaat er bij leerlingen kans op extreme vormen van verlamming of juist berusting over hun eigen rol om op lange termijn bij te dragen aan een duurzamere wereld. Beide eeuwig zonde voor de belangrijke rol die leerlingen potentieel kunnen innemen om een duurzamere wereld mee te creëren.’
‘Ik ben ervan overtuigd dat docenten die pedagogische kant vaak wel meer aandacht willen geven, maar dat praktisch gezien niet altijd kunnen. Dat vraagt dus tijd, vertrouwen en pedagogische kwaliteit voor en van docenten, iets waar materieel en immaterieel nog veel meer in geïnvesteerd moet worden. Want, zoals Nelson Mandela zei: ‘Educatie is het krachtigste wapen om de wereld mee te veranderen.’
Tekst: Henk Tameling | Foto’s: archief Pieter Lossie
Meer inspiratie:
Meester Robert maakt de wereld groenblauw
De beste studie gaat over de thema’s van deze tijd
