De kerstvakantie is voor Henk Tameling een leesvakantie met stapels kranten, bijlagen en opiniebladen. Zo las hij in Elseviers Weekblad een artikel over de (kost)school van prinses Alexia in Zuid-Wales. Haar ouders leggen de lieve duit van 82.000 euro neer voor twee jaar deze vorm van onderwijs. Een Harry Potter-kostschool volgens journalist Patrick van IJzendoorn.
De school met 350 leerlingen heet officieel United World College (UWC) of the Atlantic. Alexia volgt hier het internationale baccalaureaat als vervanging van de laatste twee jaar van haar gymnasiumopleiding in Nederland. Er zijn achttien UWC’s in de wereld waarvan er één in Nederland, namelijk in Maastricht. Los van het elitaire karakter van deze private onderneming is het onderwijsconcept interessant om te bekijken.
Vredesonderwijs
De onderwijsvisie van de UWC’s is onder andere gebaseerd op het werk van de Duitse pedagoog Kurt Hahn (1886 –1974). Met de levenservaringen van de Eerste en Tweede Wereldoorlog is Kahn in zijn onderwijsvisie vooral vredelievend en kosmopolitisch: ‘Van onderwijs een beweging maken die mensen, naties en culturen bijeenbrengt voor vrede en een duurzame toekomst.’ Vrede en duurzaamheid zijn blijkbaar de unique selling points van deze mondiale onderwijsinstituten. Hier worden jonge mensen opgeleid tot wereldburgers.
Hahn baseerde volgens Wikipedia zijn opvoedkundige filosofie op respect voor adolescenten, van wie hij geloofde dat zij een aangeboren beschaving en moraal bezitten, die echter door de maatschappij wordt bedorven wanneer zij ouder worden. Hij ruimt daarom veel aandacht in voor de ontwikkeling van persoonlijk leiderschap en reflectie op de resultaten van het eigen handelen. Een van zijn ideeën is dat studeren gecombineerd moet worden met fysieke activiteiten en met sociale dienstverlening.
Op de UWC-scholen zijn vrijwilligerswerk en maatschappelijk engagement een onderdeel van het curriculum. De lessen zijn van 08.00 tot 13.00 uur met daarna buitenschoolse activiteiten zoals sporten en in Wales werken in de moestuinen of in de biowinkel en het begeleiden van vluchtelingen. Leerlingenparticipatie wordt ook serieus genomen in Wales waar leerlingen de nodige invloed hebben op het beleid van de school. Zo hebben studenten bepaald dat op het menu drie van de 21 maaltijden vlees mogen staan, de rest is vegetarisch.
Rode draad door het leven en werk op de UWC-school in Wales is, wat wordt genoemd climate justice of klimaatrechtvaardigheid. Vorig jaar november staakten, net als veel andere leerlingen in de hele wereld, ook de studenten van Alexia’s school voor het klimaat. Ze vroegen om klimaatrechtvaardigheid en wilden dat er bij de klimaattop COP26 betere afspraken worden gemaakt. Alexia liep met een zelfgemaakt (?) protestbord mee in de demonstratiemars.
Oma
De schoolloopbaan van prinses Alexia doet me denken aan voormalig koningin Juliana die haar dochters Beatrix, Irene en Margriet ook een bijzonder type onderwijs liet volgen op de Werkplaats Kindergemeenschap in Zeist. Oprichter Kees Boeke wilde in het onderwijs duidelijk idealen verwezenlijken zoals ‘een samenleving waarin mensen vreedzaam en op basis van gelijkwaardigheid samenwerken’. De school stond bekend om de onorthodoxe werkwijzen. Uiteindelijk besloot moeder Juliana in 1951 haar kinderen over te plaatsen naar een speciaal voor de prinsessen gestichte dependance van Het Baarnsch Lyceum waar regulier les werd gegeven. Ik ben benieuwd of onze koning het voorbeeld van zijn oma gevolgd heeft met de keuze om Alexia ‘vreedzaam en duurzaam onderwijs’ te laten volgen.
Ik kan me voorstellen dat menig leerling en docent droomt van Alexia’s school: kleine klassen, afwisseling tussen binnenschoolse en buitenschoolse activiteiten, aandacht voor elkaar en voor mondiale onderwerpen als duurzaamheid en klimaat. Dergelijk betekenisvol onderwijs gun je toch iedereen. Met én zonder veel geld.
Tekst: Henk Tameling | Foto: RvD-Martijn Beekman
Meer inspiratie:
‘Laat leerlingen eigen curriculum beïnvloeden’
Teken het manifest voor duurzaamheidseducatie!
